Cá Tính Quảng

Cá Tính Quảng

Xứ Quảng trong lịch sử đã là sự chung sống của Chăm-Việt, là cửa ngõ của giao thuơng quốc tế với nhiều bến cảng lớn, nơi Hội An là thành phố toàn cầu từ thời phong kiến, nên tinh thần dân chủ, việc chấp nhận sự khác biệt đã thành bản sắc. Như là một tiếp nối, các nhân vật trong sách này cũng được chọn lựa với tinh thần bình đẳng và dân chủ như vậy. Trong công việc riêng, mỗi nhân vật có những đóng góp, những gợi hứng đáng trân quý, các tác giả dựa vào đó để viết về họ, chứ không có ý phân “chiếu trên, chiếu dưới”.

Thật vậy, tự trong mỗi ngành nghề thì còn có thể bàn về chuyện cao thấp, lớn nhỏ, chứ cà một xứ sở, một vùng văn hóa, với lịch sử dài và phức tạp, đâu dễ để nhận định ai quan trọng ai tầm thường, ai lớn ai nhỏ. Mà nếu thật sư muốn phân cao thấp, thì tiêu chí nào có thể phù hợp và công bằng với các ngành nghề, các xuất phát điểm quá khác nhau. Chính vì vậy, khi đọc sách, nếu độc giả thích nhân vật A hơn B, hoặc thấy c lớn lao hơn D, ấy cũng là bình thường, là cảm nhận riêng, chứ tự cuốn sách không hướng đến điều đó.

Nhiều bài trong sách này từng được in trên báo và tạp chí, nay tác giả tự nhuận sắc để góp mặt trong tuyển tập này. Một vài bài in theo sự lựa chọn, biên tập của chính nhân vật trong bài. Sách với bìa và cover từng phần do họa sĩ Lê Kinh Tài thiết kế, biến tấu từ hình tuợng con tò he, khá phổ biến một thời tại xứ Quảng, ngày nay còn thấy nhiều ở Hội An và các chợ làng xã. Tò he có lẽ là sản phẩm đi cùng bước chân mở cõi vào Nam, mà xứ Quảng - với trắc trở của đèo Hải Vân và cuộc đối thoại trực tiếp với văn minh Chăm - là một cột mốc lớn. Nếu có một chút so sánh, có thể thấy tò he ở xứ Quảng có nhiều nét riêng so với tò he ở làng Xuân La (Phượng Dực, Phú Xuyên, Hà Nội) - vốn đuợc cho là một trong những nơi phát xuất của nghề tò he. Tìm về cá tính Quảng, bản sắc Quảng... đôi khi cũng là tìm về nét riêng của những vật thể và phi vật thể như vậy.