CHỮ SỐ VÀ THẾ GIỚI – NGUỒN GỐC BỊ LÃNG QUÊN

Đa phần chúng ta không còn xa lạ gì với những những nền văn minh cổ đại lừng lẫy một thời: Babylon, Ai Cập, Hy Lạp, La Mã, Inca, Maya, Trung Hoa… Những cái tên cổ xưa ấy gợi nhắc đến những thành phố tráng lệ, những lăng tẩm nguy nga, và cả những cuộc chiến tranh chinh phạt các vùng đất đai rộng lớn. Nhưng ít ai để ý đến việc các nền văn minh đó đã viết số và tính toán ra sao. Và nếu không nói quá, việc sử dụng chữ số, cũng như cách ghi số và tính toán bằng con số, chính là nền tảng quan trọng bậc nhất cho sự hùng mạnh của các đế chế.

Các thương nhân đã tính toán lượng hàng hóa ra sao, nhà nước quản lý quân đội như thế nào, lịch pháp được ghi chép bằng gì,… đó là những vấn đề thiết yếu mà một nền văn minh không thể không giải quyết. Trên thực tế, mỗi thời đại, mỗi vương triều đều sử dụng một hệ thống chữ số và cách ghi số nhất định nhằm đảm bảo xã hội có thể vận hành trơn tru. Ngay khi người Sumer xây dựng đế chế trên bờ hai con sông Tigris và Euphrates, cũng gần như cùng lúc nhà Thương lập quốc trên đồng bằng rộng lớn phía bắc Trung Hoa, con người đã tự tạo cho mình những chữ số thô sơ đầu tiên. Trải qua nhiều triều đại, từ những cục đất nặn hay những hình vẽ ban đầu, các chữ số đã được cải tiến thành những đường nét tinh gọn và giản tiện. Và quan trọng hơn nữa, người ta có thể dùng các con số để ghi chép và tính toán. Sẽ ra sao nếu con người cứ dềnh dàng với việc đếm như các em bé, đếm hết các ngón tay, ngón chân, đếm sang que tính và vạch khắc, mà vẫn chưa biết khi nào mới tính được một phép nhân vài chữ số giản đơn. Ngày nay nhìn lại, việc sử dụng chữ số (bên cạnh chữ viết) là một chỉ dấu để chúng ta đánh giá mức độ phát triển của một nền văn minh trong quá khứ.

Tất cả những điều trên cho chúng ta một ý niệm, rằng chữ số có lịch sử của nó, và lịch sử ấy không tách rời, thậm chí gắn chặt số phận mình với lịch sử nhân loại. Cuốn sách Chữ số và thế giới – Nguồn gốc bị lãng quên đưa bạn vào cuộc hành trình xuyên không gian và thời gian để tìm hiểu gần như toàn bộ các con số đã xuất hiện trong lịch sử nhân loại, từ chữ số của các đế chế hùng mạnh đến chữ số dùng trong các bộ lạc hẻo lánh bên bờ Thái Bình Dương. Loài người hôm nay đã phát triển đến một tầm mức rất cao, nhưng chắc chắn chúng ta sẽ không thể thu gặt thành quả đó nếu không có hành trình hàng ngàn năm kiếm tìm và cải tiến chữ số của người xưa.