Lẽ Thường

Tác phẩm này được chọn đưa vào nhiều danh mục sách nên đọc, tiêu biểu như:

- 100 Best Nonfiction Books of All Time của tờ The Guardian
- 100 Books That Shaped World History của Librarything.com
- Books That Shaped America của Library of Congress

______________

Paine đã biến người Mỹ thành những người cấp tiến – và trong thâm tâm chúng ta vẫn là những người cấp tiến từ đó tới nay…. Paine có lẽ là cây bút có ảnh hưởng nhất trong lịch sử nhân loại hiện đại... lời lẽ của ông làm thay đổi thế giới. Tiếng nói của ông chủ yếu là tiếng nói của tiến bộ dân chủ.

– Harvey Kaye, tác giả của Thomas Paine and the Promise of America (2005)

_______________

Tầm quan trọng của Paine trong lịch sử nằm ở chỗ ông làm cho việc rao giảng nền dân chủ trở nên thực sự dân chủ. Trong thế kỷ XVIII, có nhiều quý tộc, triết gia, chính khách ở Anh và Pháp có tinh thần dân chủ. Nhưng họ trình bày tư tưởng chính trị của mình theo một hình thức chỉ thu hút được giới có học. Còn Paine, tuy lý thuyết của ông chẳng có gì mới, là người cách tân trong cách viết, nó đơn giản, trực tiếp, không khoa bảng, và theo kiểu mà mọi người lao động có trí khôn đều hiểu được. Điều này khiến ông cực kỳ nguy hiểm, và khi ông bộc lộ tính phi chính thống về tôn giáo, phe bảo vệ đặc quyền liền nắm cơ hội để trút cho ông tội mạ lị…. Số phận của ông muôn đời là được phe đối lập vinh danh và phe nắm quyền thù ghét. Ông có những sai sót, như mọi người khác, nhưng lại bị thù ghét và vu khống vì chính những đức tính của mình.

– Bertrand Russell, “The Fate of Thomas Paine” trong tập Why I Am not a Christian (1967)