Ma Quỷ Dân Gian Ký – Bách Khoa Về Ma Quỷ Trong Văn Hóa Dân Gian Truyền Miệng Việt Nam

Cuốn sách Ma Quỷ Dân Gian Ký là một trong số ít những công trình hiếm hoi đề cập đến những câu chuyện về ma quỷ được truyền miệng văn hóa dân gian Việt Nam, không chỉ là trong văn hóa của dân tộc Việt mà còn trong văn hóa của những dân tộc thiểu số khác ở nhiều vùng miền.

Khác với văn hoá Phương Tây, các giai thoại về ma quỷ ở văn hoá Phương Đông - đặc biệt là Việt Nam thường cho thấy ma quỷ gần gũi với con người hơn. Thường ma “xuất thân” từ những linh hồn của người đã khuất, hoặc một biến đổi về tâm linh với những loài vật quen thuộc đang sống. Chính vì vậy, trong văn hoá Việt Nam các vùng miền, ma quỷ xuất hiện nhiều trong những câu chuyện, tin đồn dân gian, thường để giải trí, hoặc doạ nạt, nhưng phía sau là giáo huấn, răn dạy người khác phải tôn trọng những vùng đất, thiên nhiên hoặc mộ phần của người đã mất. Và phía sau ma quỷ, là những tâm tình, những thói quen, quan niệm về tự nhiên, về lẽ phải của người Việt trong đời sống sinh hoạt hằng ngày. Song, từ trước đến nay, chưa có một khảo cứu đầy đủ nào về ma quỷ ở Việt Nam, cho đến khi Ma Quỷ Dân Gian Ký ra đời.

Tác phẩm là một bộ sách du khảo tập hợp các loài ma quỷ và hiện tượng tâm linh trong văn hoá truyền miệng ở Việt Nam, được chia làm các chương nhỏ, đi kèm với tranh vẽ theo phong cách dân gian hiện đại. Mỗi chương sẽ gồm một chủ đề, với minh hoạ sống động và những thông tin đầy đủ về định nghĩa, đặc tính và niềm tin dân gian về các loại ma quỷ. Cuối sách là phần phụ lục các sáng tác thơ truyện liên quan đến ma quỷ dân gian.

Hoạ sỹ Duy Văn và các cộng sự đã cất công sưu tầm những truyện xưa tích cũ từ trong sách vở, các chuyến điền dã và cả từ hiểu biết của những người xung quanh. Kể từ đó, anh lập nên một bảng danh sách các loài ma quỷ và hiện tượng tâm linh ở Việt Nam. Điểm đặc biệt là Duy Văn đã thổi một hồn cốt dân gian qua những nét vẽ kết hợp lối vẽ doodle và tranh dân gian. Trong lời giới thiệu, tác giả cho biết động lực lớn nhất của anh là để phát huy một nét văn hoá đã tồn tại từ lâu, nhưng thường đi theo những cấm kị, không được công nhận đúng mức; trong khi các nước châu Á như Nhật Bản, Thái Lan, Trung Quốc đều có những sự bảo tồn với văn hoá ma quỷ của họ thông qua các hình thức diễn trình, hoặc khai thác làm phim ảnh, thương mại.

“Không những các sản phẩm từ trí tưởng tượng, mà cả những con ma thật được đưa vào chuyện dân gian đều có ý nghĩa riêng đặc biệt. Không biết tự bao giờ “con không ăn là Ông Kẹ tới bắt”, “trên cây dừa có ma tóc dài đánh du, đi chơi khuya là bị nó bắt”, “không ra tắm sông giữa trưa, không con ma da nó lôi chân”… còn nhiều những câu chuyện nữa gắn liền với những câu nói cửa miệng mà thuở nhỏ chắc hẳn nhiều người hay nghe.

Ông bà ta dùng những hình ảnh ma quỷ để răn dạy con cháu một cách khéo léo. Thuở xưa nạn bắt cóc nhiều người ta nghĩ ra ông ba bị để con cái ngoan ngoãn ở nhà, không quấy phá. Nếu đời sống thôn quê có nhiều thành phần tiểu tiện bừa bãi mà không xử lí, chúng ta có Ma Lai, sẽ ăn phân và gây chết do đứt ruột. Từ đó mọi người chú ý giữ vệ sinh hơn. Đó chính là ý nghĩa nhân văn của ma quỷ trong dân gian.” - Hoạ sỹ Duy Văn tâm sự.

Đây sẽ là một bộ sách tiên phong về lĩnh vực vừa quen vừa mới lạ với văn hoá Việt. Đặc biệt sẽ là nguồn tham khảo cực kì phong phú và đáng giá cho những cá nhân, tập thể làm các dự án sáng tạo ở Việt Nam, như nhà văn Di Li nhận xét: “Ma Quỷ Dân Gian Ký không chỉ là một cuốn sách để đọc, để cảm thấy thú vị mà còn là tư liệu tốt cho những nhà văn đang viết truyện kinh dị, hoặc các thể loại văn học có yếu tố huyền ảo”.