Viết lại mã sự sống

Hành trình khám phá một trong những phát minh vĩ đại nhất thế kỷ 21

“Viết lại mã sự sống” của Walter Isaacson từng là cuốn sách bán chạy số 1 New York Times và từng được đánh giá hay nhất năm bởi Time Magazine, The Washington Post, Smithsonian Magazine, Amazon, BookPage, Science News.

Cuốn sách được viết bởi tác giả Walter Isaacson - bậc thầy tiểu sử - kể câu chuyện về những nhân vật đằng sau chiếc “kéo di truyền” đã đưa khoa học sự sống sang một kỷ nguyên mới. Câu chuyện bắt đầu khi Jennifer Doudna - nhà khoa học nữ nhận giải Nobel Hóa học 2020 - học lớp 6, trở về nhà và thấy trên giường có một cuốn sách mang tên “DNA: Hành trình khám phá chuỗi xoắn kép”. Khi lướt qua các trang sách, Doudna đã không thể rời mắt khỏi cuộc chạy đua để khám phá ra “mật mã” về sự sống và từ đó theo đuổi mơ ước trở thành một nữ khoa học gia.

Bà và các cộng sự đã biến sự tò mò về tự nhiên thành một phát minh có thể biến đổi loài người: CRISPR-Cas9 - một kỹ thuật có cái tên viết tắt không hề dễ nhớ cho phép cắt và thay đổi có chọn lọc những mẩu DNA. Nghiên cứu mang tính bước ngoặt này dựa trên khả năng phòng vệ do vi khuẩn tạo ra trong cuộc chiến hơn 1 tỷ năm chống lại virus, mở ra cánh cửa giúp nhân loại có khả năng kiểm soát các làn sóng virus trong tương lai – chặn đầu đại dịch bằng cách tầm soát và điều trị tốt hơn, thậm chí tạo ra những con người với khả năng miễn dịch mạnh mẽ.

Sự phát triển của CRISPR và cuộc chạy đua để tạo ra vắc-xin cho coronavirus đã thúc đẩy một cuộc cách mạng tiến bộ vĩ đại. Nếu nửa thế kỷ qua là kỷ nguyên kỹ thuật số, dựa trên vi mạch, máy tính và internet thì bây giờ chúng ta đang bước vào một cuộc cách mạng khoa học sự sống. Chúng ta có nên tận dụng sức mạnh tiến hóa mới này để giúp cho loài người ít bị nhiễm virus hơn, phòng chống trầm cảm, hay để tăng cường chiều cao, cơ bắp hoặc chỉ số thông minh cho con cái không? Cùng với khả năng mang đến những tiến bộ cho nhân loại, công cụ này cũng khiến các nhà khoa học đặt ra câu hỏi về mặt đạo đức của việc chỉnh sửa gen người.

Bằng cách kể câu chuyện về Jennifer Doudna, tác giả cũng hy vọng sẽ đưa ra một cái nhìn khác về cách thức hoạt động và những góc khuất của ngành khoa học. Điều gì thực sự xảy ra trong phòng thí nghiệm? Các khám phá phụ thuộc đến mức nào vào sự xuất sắc của các cá nhân, và khả năng làm việc nhóm trở nên quan trọng tới đâu? Sự cạnh tranh về giải thưởng và bằng sáng chế có làm suy yếu sự hợp tác khoa học không?

Sách thuộc Tủ sách Y sinh của Omega Plus Books.

THÔNG TIN TÁC GIẢ:

Walter Isaacson, sinh 20 tháng 5 năm 1952, là nhà văn, nhà báo người Mỹ. Ông từng đảm nhận vị trí Tổng biên tập của tạp chí Time, Chủ tịch và CEO của CNN, CEO của Aspen Institute và giáo sư lịch sử tại đại học Tulane. Ông là tác giả của nhiều cuốn sách bán chạy được yêu thích, trong đó một số được xuất bản ở Việt Nam như:

- Benjamin Franklin - Cuộc Đời Một Người Mỹ.

- Einstein - Cuộc Đời và Vũ Trụ.

- Tiểu sử Steve Jobs.

- Những người tiên phong.

- Leonardo da Vinci.

- Elon Musk.

Ông được tạp chí Time bình chọn là một trong số 100 người có ảnh hưởng nhất thế giới năm 2012. Ngoài ra, ông còn được nhận Huy chương Benjamin Franklin của Hiệp hội nghệ thuật Hoàng gia (2013); Huy chương Nichols-Chancellor của Đại học Vanderbilt (2015).

ĐÁNH GIÁ/NHẬN XÉT CHUYÊN GIA

“Lời kể sống động của Isaacson mang đến một câu chuyện trinh thám cuốn hút cũng như bức chân dung không thể xóa nhòa về một nhà tư tưởng cách mạng mà khi còn là một cô bé ở Hawaii đã từng được người ta bảo rằng con gái không thể làm khoa học. Dẫu vậy, bà vẫn cố gắng.” — Oprah Magazine.com

“Isaacson đã thể hiện rất tốt những quy trình trong khoa học, bao gồm cả vai trò của cơ hội. Sự vất vả bên bàn thí nghiệm, những cảm hứng lóe sáng, tầm quan trọng của các hội thảo với vai trò tụ hội sự sáng tạo, sự ganh đua – có lúc thân thiện, nhưng cũng có lúc khốc liệt – cũng như ý thức về mục tiêu chung đều được thể hiện trong cuốn sách. The Code Breaker mô tả một vũ điệu theo nhạc điệu của thời gian với mỗi bước nhảy là một thành tựu, bắt đầu từ Charles Darwin và Gregor Mendel và không hề có dấu hiệu sẽ chấm dứt.” – The Economist

“Isaacson thể hiện mọi thứ bằng thứ ngôn ngữ thông suốt thường thấy của ông; với tiết tấu nhanh, hấp dẫn và hài hước. Độc giả sẽ có được từ cuốn sách những hiểu biết sâu sắc hơn về cả khoa học và cách nó được thực hiện.” – The Washington Post

“The Code Breaker có thể được coi là cuốn biên niên kí của năm đại dịch 2020.” — The New York Times

TRÍCH ĐOẠN/ CÂU QUOTE HAY

- “Các nghiên cứu dựa trên sự tò mò về những điều kỳ diệu của thiên thiên gieo mầm, đôi khi theo cách không ai ngờ tới, cho những tiến bộ về sau.

- “[...] các nghiên cứu về một phương thức đáng kinh ngạc mà vi khuẩn dùng để chống lại virus sau cùng đã đưa tới một công cụ chỉnh sửa gen và các kỹ thuật mà con người có thể sử dụng trong cuộc chiến chống lại virus của chính mình.

- “Đây cũng là câu chuyện chứa đầy những câu hỏi to lớn nhất, từ nguồn gốc của sự sống tới tương lai của loài người”.

- “Câu hỏi đặt ra là liệu chỉnh sửa gen dòng mầm một ngày nào đó có được nhìn nhận chỉ như một mắt xích khác trong một chuỗi dài các can thiệp sinh học từng gây tranh cãi, chẳng hạn như sàng lọc trước sinh hoặc sàng lọc tiền cấy ghép, các công nghệ đã dần được chấp nhận. Nếu vậy, liệu có hợp lý khi coi chỉnh sửa dòng mầm như một thứ gì đó khác biệt và cần tuân theo một bộ tiêu chuẩn đạo đức khác?

- “Tất cả các nhà khoa học mà tôi giới thiệu trong cuốn sách này đều nói rằng động lực chính của họ không phải là tiền bạc, hay thậm chí là vinh quang, mà là cơ hội khám phá những bí ẩn của tự nhiên và sử dụng những khám phá đó để khiến thế giới trở nên tốt đẹp hơn.”

- “Nếu phải làm lại từ đầu – hãy chú ý, các bạn sinh viên đang đọc điều này – tôi sẽ tập trung nhiều hơn vào ngành khoa học sự sống, đặc biệt nếu trưởng thành vào thế kỷ XXI. Những người cùng thế hệ với tôi bị cuốn hút bởi máy tính cá nhân và trang web. Chúng tôi từng định hướng để con mình học cách viết mã lập trình. Bây giờ, ta nên để chúng hiểu được mã của sự sống.