Cuốn sách “Quân Vương” của Niccolo Machiavelli phân tích sự cần thiết của quyền lực và cách thức lãnh đạo hiệu quả. Nội dung chính bao gồm việc được kính sợ tốt hơn được yêu mến, nhấn mạnh rằng lòng kính sợ thường mang lại sự bảo đảm hơn lòng yêu mến trong chính trị. Thứ hai, quân sư giỏi phụng sự quân vương, chỉ ra rằng sự khôn ngoan của nhà lãnh đạo được thể hiện qua đội ngũ quân sư trung thành và tài năng. Cuối cùng, hành động thức thời là chìa khóa thành công trong bối cảnh thay đổi liên tục của thời cuộc.
“Quân Vương” là tác phẩm nổi tiếng nhất của Niccolo Machiavelli, với số phận thăng trầm không thua gì cuộc đời của chính tác giả. Ra đời vào đầu thế kỷ 16, cuốn sách chỉ được lưu hành dưới hình thức chép tay và nhiều lần bị đưa vào danh mục sách cấm của Giáo hội, không được phép xuất bản do chứa nhiều quan điểm vẫn là đề tài tranh luận nóng hổi. Cuốn sách đã phân biệt rạch ròi giữa việc theo đuổi các nguyên tắc đạo đức và mục tiêu thực tiễn.
Nội dung thứ nhất: Được kính sợ tốt hơn được yêu mến
Quân vương có thể đạp lên mọi nguyên tắc đạo đức để đạt được mục tiêu và sẽ phải trả cái giá tương xứng cho hành động của mình. Cuốn sách không hướng dẫn quân vương nên làm gì, mà phân tích, miêu tả chân thực bản chất của những gì quân vương đã thực hiện. Người đọc sẽ phải tự tư duy về cách hành xử phù hợp dựa trên hiểu biết về bản tính con người mà tác giả đã vạch trần.
Chừng nào còn có người tham gia vào trò chơi nguy hiểm nhưng hấp dẫn mang tên chính trị, cuốn sách vẫn sẽ thu hút độc giả. Ở đâu có quyền lực, ở đó có chính trị; vì vậy, tính ứng dụng của cuốn sách không dừng ở phạm vi lãnh thổ mà mở rộng đến các tổ chức, doanh nghiệp, trong đó vị quân vương chính là các nhà lãnh đạo.
Nội dung thứ nhất: Được kính sợ tốt hơn được yêu mến. Mối quan hệ giữa quân, thần, giữa người lãnh đạo và cấp dưới luôn có một khoảng cách. Minh chủ nào cũng mong có được sự yêu mến lẫn kính sợ của mọi người. Thực tế lịch sử đã chứng minh, đối với nhà cầm quyền, việc bị e sợ còn quan trọng hơn được yêu mến.
Khi mọi việc diễn ra thuận lợi, hoạn nạn còn xa, quân vương sẽ được hứa hẹn rất nhiều thứ như lòng trung thành, của cải, và các mối quan hệ. Tuy nhiên, khi biến cố xảy ra, những lời hứa trở nên mong manh. Bản chất con người lúc đó được bộc lộ rõ ràng nhất và gây thương tổn. Người ta ít khi lưỡng lự khi tấn công một người được yêu mến, nhưng luôn trần trừ trước những đối tượng được e sợ.
Bởi sự yêu mến là cảm giác mơ hồ, có thể gãy đổ trước bất kỳ cơ hội nào lớn hơn, trong khi nỗi sợ hãi về khả năng gánh chịu sự đe dọa, trừng phạt lại rất trực quan và thực tế. Chính vì vậy, các nhà lãnh đạo không nên trông chờ vào những lời hứa, mà cần cẩn trọng trong lời nói và hành động. Họ cần khiến mọi người vừa yêu mến, vừa kính sợ, nhưng không đến mức thù ghét. Có như vậy, họ mới bảo toàn cho chính mình.
Trên tất cả, bậc quân vương phải luôn nỗ lực xây dựng hình ảnh như một người vĩ đại và xuất sắc, vì con người thường đánh giá qua hình ảnh hơn việc làm. Dù có thể không hiểu rõ một hành động, họ vẫn luôn ấn tượng sâu sắc với hình ảnh. Bởi việc được yêu mến thuộc về ý chí của người khác, bậc quân vương chỉ có thể thực hiện những điều nằm trong tầm kiểm soát và xây dựng hình ảnh khiến đám đông nể trọng là một trong số đó.
Nội dung thứ hai: Quân sư giỏi phụng sự quân vương
Nội dung thứ hai: Quân sư giỏi phụng sự quân vương. Nếu bạn cho rằng một người có thể ngồi lên vị trí cao nhất nhờ may mắn sở hữu một đội ngũ người tài, thì bạn cần xem xét lại. Để đánh giá tài năng và trí tuệ của một bậc quân vương hay nhà lãnh đạo, chỉ cần nhìn vào những người thân cận. Nếu hội tụ được một đội ngũ quân sư, nhà tư vấn giỏi giang và trung thành, chắc chắn họ là những người khôn ngoan.
Chỉ kẻ không khôn ngoan mới có khả năng thu phục người tài năng về phụng sự mình. Nếu tự thân không phải là người cơ trí, bậc quân vương cũng như nhà lãnh đạo khó có thể mở rộng tâm trí để đón nhận những lời khuyên tốt. Họ biết cách nhìn người, chọn người, lắng nghe những ý kiến trái chiều, thuận chiều, nhưng vẫn kiên định với vấn đề mình theo đuổi và vững vàng trong quyết định.
Nhà lãnh đạo khôn ngoan thường khuyến khích mọi người đưa ra ý kiến khi cần, tôn trọng sự trung thực và trừng phạt những kẻ dối trá chỉ biết nói lời xu nịnh. Mỗi quân sư, dù tài giỏi đến đâu, đều để tâm đến quyền lợi riêng. Vì vậy, chỉ khi được định hướng quyền lợi gắn liền với những phát biểu chân thành, họ mới có thể thoải mái đưa ra quan điểm.
Những quân sư giỏi, dù ở thời đại nào đi nữa, được biết đến đều nhờ sự khôn ngoan của quân vương. Ngược lại, nếu một quân vương không tài giỏi, nhưng may mắn quy về dưới trướng một quân sư không khôn ngoan, thì phúc phần chẳng kéo dài được lâu. Một tay lão luyện như vậy sẽ nhanh chóng tìm cách thay thế vị trí của vị quân vương này.
Nội dung thứ ba: Hành động thức thời mới là trang tuấn kiệt
Nội dung thứ ba: Hành động thức thời mới là trang tuấn kiệt. Thời cuộc thay đổi liên tục, đòi hỏi quân vương cũng như các nhà lãnh đạo cần điều chỉnh tư duy cho phù hợp. Ở mỗi thời điểm khác nhau, cần những cách thức chỉ đạo điều hành riêng biệt. Ai biết định hướng hành động theo thời thế mới có thể gặt hái thành công. Chẳng hạn như Julius Caesar, trên con đường chinh phạt, đã tỏ ra là một người hào phóng bởi mục tiêu của ông là trở thành người đứng đầu thành Rome, và vì vậy tỏ ra hào phóng là một điều cần thiết.
Sự thay đổi của vận mệnh, thời cuộc không đột ngột diễn ra, mà luôn có những dấu hiệu để nhận biết và chuẩn bị đối phó. Cũng giống như mưa lớn làm đứt sông, gây ngập lụt đồng ruộng và cuốn trôi nhà cửa.
Con người khi nhận biết quy luật này có thể xây dựng đập để trữ nước vào mùa mưa để sử dụng cho mùa khô. Tương tự như vậy, mỗi quân vương hay nhà lãnh đạo đều có sẵn một phong cách ứng xử điều hành quen thuộc, nhưng cần quan sát thời thế, nhận định tình hình để điều chỉnh bản thân, cẩn trọng mỗi khi ra quyết định để thuận nước đẩy thuyền trong mọi hoàn cảnh.
Niccolo Machiavelli đúc kết rằng số phận có thể thay đổi, và con người cần kiên định trên con đường họ đi. Khi hai điều đó hòa hợp với nhau, con người sẽ thành công; ngược lại, họ sẽ thất bại nếu chúng bất hòa. Bản tính con người là điều rất khó để điều chỉnh một khi đã được định hình.
Kết luận
Bạn vừa đọc ba nội dung chính của cuốn sách “Quân Vương.” Tác phẩm này của Niccolo Machiavelli là một trong những danh tác đã chứng minh giá trị qua năm thế kỷ thăng trầm. Không có ngôn từ ca ngợi hoa mỹ, không có đúng sai tuyệt đối. Cuốn sách bàn về những chiến thắng và thất bại của các quân vương để mở ra cho người đọc những trường suy tư mới và biết cách ứng xử ở những cương vị khác nhau so với thấu tình đạt lý.
